انواع بیماری پروستات

پروستات عضو بسیار مهمی در بدن آقایان است که نقش‌هایی کلیدی ایفا می‌کند. اما این اندام با افزایش سن و یا عوامل مختلف دچار تغییرات و یا مشکلاتی می‌شود. در این مقاله، با انواع بیماری پروستات و مشکلاتی که گریبان‌گیر این غده می‌شود، درمان این بیماری‌ها و آزمایش‌های ضروری برای آقایان آشنا خواهید شد. علاوه‌براین، درباره میزان خطر بیماری‌هایی مثل سرطان پروستات آگاهی پیدا می‌کنید.

پروستات چیست؟

پروستات یک غده کوچک و جزئی از دستگاه تناسلی مردانه است. این غده به شکل و اندازه یک گردو است و اگر بپرسید که پروستات کجاست، باید بگوییم که در لگن، زیر مثانه و درست در جلوی راست‌روده (بخش پایانی روده بزرگ) قرار دارد. پروستات به ساخت مایع منی کمک می‌کند؛ در واقع، مایع منی ترکیبی از اسپرم و مایع پروستات است. مایع پروستات نقش پررنگی در باروری مردان ایفا می‌کند.

پروستات با افزایش سن چه تغییراتی می‌کند؟

بزرگ شدن پروستات اتفاقی است که با افزایش سن رخ می‌دهد. زمانی که غده پروستات بزرگ شود، ممکن است به مجاری ادراری فشار وارد کرده و باعث ایجاد مشکل در دفع ادرار شود. گاهی اوقات آقایان 30 و 40 ساله هم این علائم را دارند و باید به پزشک مراجعه کنند. بعضی دیگر از مردان هم تا دوران پیری نشانه‌ای از بزرگ شدن پروستات را حس نمی‌کنند. عفونت یا تومور هم می‌توانند منجر به بزرگتر شدن پروستات شوند.

اگر هنگام دفع ادرار با مشکلات زیر مواجه هستید، برای اطلاع از دلیل آن و درمان مشکل، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

• دچار تکرر ادرار هستید
• هر بار، نیاز فوری به دفع ادرار پیدا می‌کنید
• جریان ادرار کمتر از حد عادی است
• هنگام دفع ادرار احساس سوزش می‌کنید
• در طول شب چندین بار برای دفع ادرار از خواب بیدار می‌شوید

افزایش سن خطر ابتلا به انواع بیماری پروستات را افزایش می‌دهد. التهاب پروستات (پروستاتیت)، بزرگ شدن غده پروستات (هیپرپلازی خوش خیم پروستات، BPH) و سرطان پروستات متداول‌ترین بیماری هایی هستند که ممکن است گریبان‌گیر غده پروستات شوند.

هیچ یک از این بیماری‌ها و مشکلات منجر به دیگری نمی‌شوند. برای مثال، فردی که به پروستاتیت یا بزرگ شدن پروستات مبتلا است، لزوماً دچار سرطان پروستات نمی‌شود. اما در بعضی موارد هم امکان دارد چند مورد از مشکلات بالا به‌طور همزمان در فرد نمود کنند.

آیا بیماری پروستات منجر به مشکلات دیگری می‌شود؟

بله، بیماری پروستات ممکن است مشکلات زیر را ایجاد کند:

• مشکلات رابطه جنسی
• عفونت مجرای ادراری
• احساس استرس به دلیل درد مزمن
• التهاب در نواحی نزدیک پروستات
• سنگ مثانه
• نارسایی کلیه

اینکه بیمار به کدام یک از این مشکلات دچار شود، بستگی به مشکل پروستاتی دارد که به آن مبتلاست.

انواع بیماری پروستات که سرطانی نیستند

همه انواع بیماری پروستات سرطانی نیستند. در ادامه، اطلاعات بیشتری را درباره این موارد کسب می‌کنید.

پروستاتیت

پروستاتیت بیماری التهاب غده پروستات است که ممکن است از عفونت باکتریایی نشأت بگیرد. بیش از نیمی از مردان در طول زندگی خود به این بیماری دچار می‌شوند. پروستاتیت احتمال ابتلا به سایر انواع بیماری پروستات را افزایش نمی‌دهد.

علائم پروستاتیت

• مشکل در دفع ادرار
• احساس سوزشیا سوزش یا درد هنگام دفع ادرار
• احساس نیاز شدید و مکرر برای دفع ادرار، حتی زمانی که مقدار ادرار کم است
• تب و لرز شدید
• کمردرد یا بدن درد
• احساس درد در زیر شکم، کشاله ران یا پشت کیسه بیضه
• احساس فشار یا درد در مقعد
• ترشحات مجرای ادرار همراه با اجابت مزاج
• وجود نبض در مقعد و آلت تناسلی
• مشکلات جنسی و کاهش میل جنسی
• احساس درد هنگام انزال

برای تشخیص پروستاتیت، آزمایش‌های متعددی مثل DRE و آزمایش ادرار وجود دارد. تشخیص درست و دقیق نوع پروستاتیت اهمیت زیادی در انتخاب بهترین روش درمان پروستاتیت دارد. حتی اگر علائمی ندارید و یا چند مورد از این علائم را به‌صورت خفیف دارید، باید دستورالعمل پزشک را موبه‌مو اجرا کنید.

انواع پروستاتیت و درمان آن‌ها

پروستاتیت باکتریایی حاد: دلیل این بیماری پروستات یک عفونت باکتریایی است که به‌یک‌باره (به‌صورت حاد) نمایان می‌شود. علائم پروستاتیت حاد باکتریایی شامل تب‌ولرز شدید و وجود خون در ادرار است. در صورت ابتلا به این بیماری، میزان آنتی ژن اختصاصی پروستات در آزمایش PSA (Prostate Specific Antigen) بالاتر از حد نرمال خواهد بود. این نوع بیماری پروستات نسبت به انواع دیگر شیوع کمتری دارد؛ بااین‌حال، تشخیص و درمان آن هم راحت‌تر صورت می‌پذیرد.

بیشتر افراد مبتلا به پروستاتیت با مصرف دوز بالایی از آنتی‌بیوتیک به مدت 7 الی 14 روز و مصرف دوزهای کمتر در هفته‌های بعدی، درمان می‌شوند. برای کاهش درد نیز ممکن است نیاز به مصرف داروهای مسکن پیدا کنند. اگر سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) بالا باشد، پس از درمان عفونت به حالت عادی بازمی‌گردد.

پروستاتیت باکتریایی مزمن: این بیماری هم از عفونت باکتریایی ناشی می‌شود اما به‌یک‌باره خودنمایی نمی‌کند. البته منظور این نیست که پروستاتیت مزمن دردسرساز نیست. تنها نشانه این بیماری، عفونت مثانه است که درمان قطعی ندارد و دوباره بازمی‌گردد. علت پروستاتیت مزمن می‌تواند نقصی در پروستات باشد که اجازه تجمع باکتری‌ها در مجاری ادراری را می‌دهد.

مصرف بلندمدت آنتی‌بیوتیک بهترین روش درمان پروستاتیت باکتریایی مزمن است. درمان به این روش ممکن است از 4 تا 12 هفته طول بکشد. حدود 60 دصد از بیماران با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند و باقی بیماران نیز حداقل از شر عوارض آن رهایی پیدا می‌کنند.

پروستاتیت مزمن یا سندرم درد مزمن لگن: این بیماری، شایع‌ترین اما کمتر شناخته‌شده‌ترین نوع پروستاتیت است. آقاین ممکن است در هر سنی (از اواخر نوجوانی تا سالخوردگی) به پروستاتیت مزمن دچار شوند. علائم آن شامل درد یا ناراحتی در ناحیه کشاله ران یا مثانه است که امکان دارد این علائم به‌یک‌باره ظاهر شده و از بین بروند.

بر اساس علائم بیماری، راه‌های درمانی مختلفی برای این نوع بیماری پروستات وجود دارد؛ مثل داروهای ضدالتهاب و مسکن و یا دوش آبگرم. شاید پزشک داروهای دیگری مثل مسدودکننده‌های آلفا را نیز تجویز کند. آلفا بلاکر یا مسدودکننده آلفا دارویی است که بافت عضله پروستات را آرام می‌کند تا ادرار راحت‌تر دفع شود. اگر علائم پروستاتیت مزمن از یک عفونت ناشناخته نشأت بگیرد، با مصرف آنتی بیوتیک می‌توان آن را درمان کرد.

پروستاتیت التهابی بدون علامت: مبتلایان به این بیماری، هیچ علائمی ندارند و زمانی متوجه آن می‌شوند که برای مشکلات دیگری مثل تشخیص دلیل ناباروری و یا تشخیص سرطان پروستات آزمایش می‌دهند. اگر شما هم به این بیماری مبتلا باشید، آزمایش PSA عددی فراتر از حد عادی را نشان خواهد داد.

این بیماری درمان نمی‌شود اما تا زمانی که نرخ آنتی ژن اختصاصی پروستات تا حد نرمال کاهش یابد، بیمار چندین بار تست PSA را تکرار می‌کند.

بزرگ شدن پروستات (BPH)

BPH مخفف هیپرپلازی خوش خیم پروستات است. خوش خیم به معنای «غیرسرطانی» و هیپرپلازی به معنای رشد غیرطبیعی سلول‌هاست. در نتیجه این ختلال، پروستات بزرگ می‌شود. به عبارت ساده‌تر، بزرگ شدن پروستات به معنی بیماری سرطان نیست خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش نمی‌دهد؛ اما علائم BPH و سرطان پروستات می‌تواند مشابه باشد.

علائم بزرگ شدن پروستات

• مشکل در شروع جریان ادرار
• دفع ادرار اغلب در شب
• احساس اینکه مثانه به‌طور کامل تخلیه نشده است
• میل شدید یا ناگهانی برای دفع ادرار
• جریان ادرار ضعیف یا کند
• چندین بار توقف و شروع مجدد در حین دفع ادرار
• نیاز به زور زدن برای شروع دفع ادرار

در بدترین حالت، BPH می‌تواند منجر به مثانه ضعیف، برگشت ادرار که باعث عفونت مثانه یا کلیه می‌شود، انسداد کامل در جریان ادرار و نارسایی کلیه شود.

غده پروستات در یک مرد 20 ساله به اندازه یک گردو است. تا سن 40 سالگی، کمی بزرگتر شده و به اندازه یک زردآلو می‌شود. تا سن 60 سالگی هم ممکن است به اندازه یک لیمو برسد. پروستات بزرگ شده می‌تواند به مثانه و مجرای ادرار فشار بیاورد. در این صورت، جریان ادرار کند یا مسدود می‌شود. ممکن است برخی از آقایان برایشان سخت باشد که جریان ادرار را شروع کنند، حتی اگر شدیداً نیاز به دفع ادرار داشته باشند . هنگامی که جریان ادرار شروع شد، امکان دارد متوقف کردن آن دشوار باشد.

برخی دیگر از آقایان ممکن است احساس کنند که دائماً نیاز به دفع ادرار دارند یا در هنگام خواب با نیاز ناگهانی به دفع ادرار بیدار شوند. سال‌ها طول می‌کشد تا علائم اولیه بزرگ شدن پروستات به مشکلات آزاردهنده تبدیل شوند. این علائم اولیه نشانه‌ای برای مراجعه به پزشک هستند.

درمان بزرگی پروستات

عوارض بزرگ شدن پروستات در بعضی آقایان به قدری آزاردهنده می‌شود که هرچه سریع‌تر باید تدبیری برای آن اندیشید. با این‌حال، درمان قطعی بزرگی پروستات امکان‌پذیر نیست اما با کمک دارو و جراحی می‌توان علائم آن را تسکین داد. بهترین نوع درمان پروستات را پزشک باید تعیین کند. ممکن است علائم بیماری در طو زمان تغییر کند؛ بنابراین، شما باید پزشک خود را از آخرین تغییرات مطلع کنید.

آقایانی که علائم بزرگی پروستات در آن‌ها خیلی شدید نیست، معمولاً درمان را شروع نمی‌کنند و فقط باید چکاپ‌های سالانه انجام دهند. به این شرایط، انتظار آگاهانه (watchful waiting) می‌گویند. درمان بزرگی پروستات زمانی آغاز می‌شود که مشکلات زیاد و غیرقابل‌تحملی را ایجاد کند.

اگر در مرحله انتظار آگاهانه قرار دارید، انجام این کارهای ساده به کاهش عوارض بزرگ شدن پروستات کمک می‌کنند:

• عصرها کمتر نوشیدنی بخورید؛ به‌خصوص نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار.
• هنگام دفع ادرار مثانه خود را کاملاً خالی کنید.
• ادرار خود را نگه ندارید و به محض احساس نیاز، به دستشویی بروید.

بعضی از داروها علائم BPH را بدتر می‌کنند. پس، هنگام خرید داروهای زیر، دکتر داروساز را از شرایط خود مطلع کنید:

• داروهای سرماخوردگی و ضدسرفه بدون نسخه (به ویژه آنتی‌هیستامین‌ها)
• آرام‌بخش‌ها
• داروهای ضدافسردگی
• داروی فشار خون

درمان بزرگی پروستات بدون جراحی

بیشتر آقایان ترجیح می‌دهند که بزرگ بودن پروستات خود را با دارو درمان کنند، نه با جراحی. برای این منظور، پزشک دو نوع دارو تجویز می‌کند: یک نوع آن، عضلات اطراف پروستات را شل می‌کند و دیگری، باعث کوچک‌تر شدن غده پروستات می‌شود.

مسدودکننده‌های آلفا یا آلفا بلاکرها: همانطور که در قسمت درمان پروستاتیت اشاره کردیم، داروهای مسدودکننده آلفا عضلات اطراف پروستات را شل می‌کنند تا ادرار راحت‌تر جریان پیدا کند. اما این داروها تأثیری در کوچک‌تر شدن غده پروستات ندارند. بسیاری از مردان به کمک این داروها می‌توانند راحت‌تر ادرار خود را دفع کرده و کمتر اذیت شوند. عوارض جانبی احتمالی مسدودکننده‌های آلفا شامل سرگیجه، سردرد و خستگی است.

مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز: داروهایی هستند که از طریق مسدود کردن فعالیت آنزیمی به نام 5-آلفا ردوکتاز، به کوچک شدن پروستات کمک می‌کنند. این آنزیم هورمون مردانه تستوسترون را به دی هیدروتستوسترون (DHT) تبدیل می‌کند که موجب تحریک رشد پروستات می‌شود. هنگامی که فعالیت 5-آلفا ردوکتاز مسدود شود، تولید DHT کاهش می‌یابد و رشد پروستات کند می‌شود. در این شرایط، پروستات کوچک و انسداد کمتر می‌شود و دیگر نیازی به جراحی نیست.

این داروها به ندرت و به میزان بسیار کمی باعث کاهش میل جنسی، مشکل در نعوظ و کاهش مقدار منی می‌شوند. اما از طرفی، میزان PAS در آزمایش و خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می‌دهند.

جراحی بزرگی پروستات

تعداد جراحی‌های انجام شده برای درمان پروستات در طول سال‌های اخیر کاهش یافته است. اما جراحی BPH هنوز هم جزو شایع‌ترین جراحی‌ها در میان آقایان است. زمانی از جراحی استفاده می‌شود که علائم بیماری شدید باشد یا درمان دارویی به خوبی جواب نداده باشد.

انواع جراحی بزرگی پروستات شامل موارد زیر می‌شود.

• برداشتن پروستات از طریق مجرای ادرار (TURP). شایع‌ترین نوع جراحی برای درمان BPH است که حدود 90 درصد از مبتلایان به این روش عمل می‌شوند. پزشک از بی‌حسی نخاعی برای بی‌حس کردن ناحیه مورد نظر استفاده می‌کند. سپس، ابزاری را از مجرای ادرار عبور داده و بافت اضافی پروستات را برش می‌دهد. بافت جدا شده برای بررسی سرطان پروستات به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. TURP در مقایسه با روش پروستاتکتومی باز، دو خطر بی‌اختیاری و ناتوانی جنسی را به دنبال ندارد. بااین‌حال، TURP می‌تواند عوارض جانبی جدی مانند خونریزی داشته باشد. علاوه‌بر این، ممکن است بیمار مجبور شود چند روز پس از جراحی در بیمارستان بماند و به کاتتر نیاز داشته باشد.
• برش پروستات از طریق مجرای ادرار (TUIP). این جراحی که مشابه TURP است، برای غدد پروستاتی استفاده می‌شود که فقط کمی بزرگ شده‌اند. جراح یک یا دو برش کوچک در پروستات ایجاد می‌کند. با این روش، فشار پروستات بدون بریدن بافت کاهش می‌یابد. به‌علاوه، عوارض جانبی کمی دارد. مانند TURP، این درمان با گشاد کردن مجرا به جریان ادرار کمک می‌کند.
• تخریب سوزنی از طریق مجرای ادرار  (TUNA). در این روش، از امواج رادیویی برای سوزاندن بافت اضافی پروستات استفاده می‌کنند. TUNA به جریان ادرار کمک می‌کند، علائم آن را تسکین می‌دهد و عوارض جانبی کمتری نسبت به TURP دارد. اکثر بیمارانی که به این روش جراحی می‌شوند، برای مدتی بعد از عمل، باید از سوند ادراری استفاده کنند.
• گرمادرمانی مایکروویو از طریق مجرای ادرار (TUMT). پزشک، امواج مایکروویو را از طریق کاتتر ارسال می‌کند تا بافت اضافی پروستات را از بین ببرد. این روش برای بیمارانی که به دلیل مشکلات سلامتی دیگر نباید جراحی‌های بزرگی انجام دهند، بسیار مناسب است.
• تبخیر الکتریکی پروستات از طریق مجرای ادرار (TUVP). بافت اضافی پروستات با استفاده از یک جریان الکتریکی سوزانده و به بخار تبدیل می‌شود.
• جراحی با لیزر. پزشک با استفاده از سیستوسکوپ، فیبر لیزری را از طریق مجرای ادرار به داخل پروستات می‌فرستد و سپس چندین انفجار انرژی لیزر را ایجاد می‌کند. انرژی لیزر بافت پروستات را از بین برده و موجب بهبود جریان ادرار می‌شود. مانند TURP، جراحی لیزری نیز نیاز به بیهوشی دارد. یکی از مزایای جراحی لیزر نسبت به TURP این است که در طول جراحی لیزری، بیمار خون کمی را از دست می‌دهد. دوره نقاهت جراحی با لیزر نیز کوتاه‌تر است. بااین‌حال، امکان دارد که جراحی لیزر روی پروستات خیلی بزرگ تأثیر چندانی نداشته باشد.
• پروستاتکتومی باز. در موارد نادری همچون زمانی که انسداد مجاری ادراری شدید است، پروستات بسیار بزرگ شده و یا هنگامی که نمی‌توان از روش‌های دیگر استفاده کرد، پزشک از عمل پروستاتکتومی باز استفاده می‌کند. از بیهوشی عمومی یا بی‌‌حسی نخاعی استفاده می‌کند و کاتتر به مدت 3 تا 7 روز پس از جراحی باقی می‌ماند. در این روش، تکه‌ای از پروستات بزرگ شده برای بررسی سرطان پروستات به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. این جراحی بالاترین خطر عوارض را دارد.

سرطان پروستات

سرطان پروستات به این معنی است که سلول‌های سرطانی در بافت پروستات شکل گرفته‌اند. این بیماری نسبت به سایر انواع سرطان سرعت رشد پایینی دارد. علائم سرطان پروستات ممکن است 10، 20 و حتی 30 سال بعد از شروع تغییرات سلولی و تشکیل تومور نمایان شوند. در نهایت، احتمال اینکه سلول‌های سرطانی گسترش پیدا کنند (متاستاز)، وجود دارد. زمانی که علائم آن پدیدار می‌شوند، به این معنی است که بیماری پیشرفت کرده است.

در سن 50 سالگی، تعداد اندکی از آقایان علائم سرطان پروستات را حس می‌کنند؛ در حالی که ممکن است سلول‌های پیش‌سرطانی یا سرطانی در بدن وجود داشته باشند. در بعضی موارد هم سرطان پروستات هیچ نشانه یا مشکلی را در پی ندارد.

علائم سرطان پروستات

• مشکل در دفع ادرار
• نیاز مکرر به دفع ادرار به‌خصوص در شب
• جریان ادرار ضعیف یا قطع شده
• درد یا سوزش هنگام دفع ادرار
• خون در ادرار یا منی
• انزال دردناک
• درد آزاردهنده در پشت یا لگن

علائم ذکر شده در بالا ممکن است ناشی از تغییرات خوش‌خیم پروستات یا بیماری‌ها و مشکلات دیگری هم باشند. سرطان پروستات می‌تواند به غدد لنفاوی لگن گسترش پیدا کند یا ممکن است در سراسر بدن پخش شود. این بیماری همچنین تمایل به گسترش به استخوان‌ها دارد. بنابراین درد استخوان، به ویژه در کمر، می تواند از علائم سرطان پروستات پیشرفته باشد. پس، فراموش نکنید که سرطان پروستات و کمردرد به‌هم‌مرتبط هستند.

علت سرطان پروستات چیست؟

نمی‌توان به‌طور دقیق گفت که علت سرطان پروستات چیست. اما بعضی عوامل احتمال ابتلا به این بیماری و شیوع آن را بالا می‌برند. اگر یک یا چند مورد از عوامل زیر را در خود می‌بینید، لزوماً به این معنی نیست که شما به سرطان پروستات مبتلا خواهید شد، بلکه باید بیشتر از دیگران مراقب سلامتی خود باشید.

• سن: آقایانی که سن 50 سال یا بالاتر دارند، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان پروستات هستند.
• نژاد: مردان آفریقایی-آمریکایی بیشترین خطر ابتلا به سرطان پروستات را دارند و مردان این نژاد، در سنین کمتر و با سرعت شیوع بالاتری به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند. مردان سفیدپوست و مردان آسیایی به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
• سابقه خانوادگی: خطر ابتلا در آقایانی که پدر یا برادرانشان سرطان پروستات داشته‌اند، 2 الی 3 برابر بیشتر از دیگران است. اگر 3 نفر از اعضای فامیل درجه یک شما به سرطان پروستات دچار بوده‌اند یا هستند، از عوامل خطرزای دیگر جلوگیری و به‌طور دوره‌ای و مرتب به پزشک مراجعه کنید. اگر این افراد در سنین پایین متوجه وجود این بیماری شده‌اند، پس شما باید بیشتر مراقب باشید. جالب است بدانید افرادی که در خانواده و فامیل خود عضو مبتلا به سرطان سینه دارند نیز بیشتر در خطر ابتلا به سرطان پروستات هستند.
• رژیم غذایی: آقایانی که غذاهای چرب زیادی می‌خورند نیز باید بیشتر احتیاط کنند.

غربالگری سرطان پروستات

غربالگری به این معناست که قبل از بروز علائم، آزمایش‌های مربوط به تشخیص سرطان را انجام دهید. تست غربالگری پروستات کمک می‌کند تا سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود. در این‌صورت، سرطان به اندام‌های دیگر سرایت نمی‌کند و درمان نیز راحت‌تر انجام می‌شود. زمانی که علائم سرطان ظاهر می‌شوند و شخص متوجه آن‌ها می‌شود، احتمالاً بیماری شروع به گسترش کرده است.

آزمایش‌های چکاپ پروستات

زمانی که برای چکاپ پروستات اقدام کنید، این فرصت را خواهید داشت تا درمورد نگرانی‌ها و علائمی که دارید، با پزشک صحبت کنید. پزشک هم درباره مدت زمان ظهور علائم، تأثیری که بر زندگی شما داشته‌اند و سابقه خانوادگی سؤالاتی می‌پرسد. معمولاً آزمایش پروستات از طریق نمونه ادرار انجام می‌شود.

در ادامه با انواع آزمایش پروستات بیشتر آشنا می‌شوید.

معاینه فیزیکی رکتال و مقعدی (DRE)

معاینه مقعدی یا رکتال (DRE) یک روش معمول و سنتی برای بررسی پروستات است. پزشک با پوشیدن دستکش و از طریق مقعد، به مدت 10 الی 15 ثانیه، وضعیت پروستات را بررسی می‌کند.

پزشک از طریق این معاینه می‌تواند موارد زیر را چک کند:

• اندازه، سفتی و بافت پروستات
• هر ناحیه سخت، توده یا وجود ضایعه
• احساس درد هنگام لمس یا فشار به پروستات

معاینه DRE فقط امکان بررسی یک سطح از پروستات را به پزشک می‌دهد. آزمایش PSA گزینه دیگری است که پزشک به کمک آن می‌تواند سلامت پروستات را بررسی کند.

آزمایش PSA (آنتی ژن اختصاصی پروستات)

 سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) استفاده از تست PSA به همراه DRE را برای کمک به تشخیص سرطان پروستات در مردان 50 ساله و بالاتر تایید کرده است. PSA پروتئینی است که توسط سلول‌های پروستات ساخته می‌شود. این پروتئین به طور طبیعی در مجاری پروستات ترشح شده و به تولید مایع منی کمک می کند.اما گاهی اوقات به داخل خون نشت می کند.

هنگامی که PSA در خون است، می توان آن را با یک آزمایش خون به نام آزمایش PSA اندازه‌گیری کرد. در سرطان پروستات، PSA بیشتر از حد طبیعی وارد خون می‌شود. بااین‌حال، سطح بالای PSA خون دلیلی بر سرطان نیست، و بسیاری از موارد دیگر می‌توانند نتیجه آزمایش مثبت کاذب ایجاد کنند. به عنوان مثال، سطح PSA خون، اغلب در مردان مبتلا به پروستاتیت یا BPH افزایش می‌یابد. حتی چیزهایی که باعث انقباض یا فشار به غده پروستات می‌شوند (مانند دوچرخه‌سواری یا سوار موتور سیکلت شدن، انجام معاینه DRE، ارگاسم در 24 ساعت گذشته، بیوپسی پروستات یا جراحی پروستات) نیز ممکن است سطح PSA را افزایش دهند.

علاوه بر این، غده پروستات در بعضی آقایان به طور طبیعی PSA بیشتری نسبت به سایرین تولید می‌کند. سطح PSA با افزایش سن نیز بالا می‌رود. برخی داروها مانند فیناستراید و دوتاستراید می‌توانند باعث کاهش سطح PSA مردان شوند. آزمایش PSA اغلب برای نظارت بر روند درمان سرطان پروستات و بررسی علائم عود سرطان استفاده می‌شود. هنوز به طور قطعی مشخص نیست که آیا آزمایش PSA برای غربالگری سرطان پروستات می‌تواند خطر مرگ در اثر این بیماری را در مردان کاهش دهد یا خیر.

تفسیر آزمایش PSA

سطح PSA بر حسب مقدار آنتی ژن اختصاصی پروستات به ازای حجم نمونه خون اندازه‌گیری می‌شود. پزشکان اغلب وجود مقدار 4 نانوگرم (ng) یا بیشتر در هر میلی‌لیتر خون را نیازمند آزمایش‌های دیگری مثل بیوپسی (نمونه‌برداری پروستات) می‌دانند. همچنین ممکن است پزشک تغییر مقدار PSA در طول زمان را نیز کنترل کند. اگر سرعت تغییر مقدار آن بالا باشد، می‌توان آن را به عنوان نشانه‌ای از سرطان پروستات تلقی کرد.

آزمایش free PSA

این آزمایش برای آقایانی انجام می‌شود که سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات آن‌ها بیشتر است. آزمایش PSA معمولی مقدار کلی آنتی ژن اختصاصی پروستات را اندازه‌گیری می‌کند؛ چه آنتی‌ژن‌هایی که آزاد هستند و چه آن‌هایی که به پروتئین‌های دیگر چسبیده‌اند. اما آزمایش free PSA فقط مقدار آنتی‌ژن‌های آزاد را اندازه‌گیری می‌کند. آنتی‌ژن آزاد اختصاصی پروستات نشان‌دهنده بیماری پروستات خوش‌خیم مثل BPH و آنتی‌ژن‌ چسبیده نشانگر سرطان است. درصد free PSA می‌تواند در تشخیص نوع بیماری پروستات کمک زیادی بکند.

دانستن دو نکته زیر  در تفسیر آزمایش free PSA ضروری است.

1. اگر هم PSA کلی و هم PSA آزاد از حد نرمال بیشتر باشند (یا درصد بالای free PSA)، یعنی احتمال وجود BPH بیشتر از سرطان است.
2. اگر میزان PSA کلی بالا و درصد free PSA کم باشد، احتمال سرطان بیشتر است. در این‌صورت، برای اطمینان باید آزمایش‌های بیشتری مثل بیوپسی انجام داد.

سونوگرافی پروستات

در سونوگرافی پروستات، پزشک با استفاده از وسیله‌ای به نام مبدل، امواج صوتی بی‌خطر و بی‌درد را از اندام‌ها عبور می‌دهد تا تصاویری از وضعیت پروستات به دست آید. مبدل باید در نزدیک‌ترین محل به غده پروستات باشد؛ به همین دلیل، از طریق مقعد وارد می‌شود تا بهترین نمای غده پروستات ایجاد شود. در برخی موارد، سونوگرافی پروستات به تشخیص پزشک از روی شکم انجام می‌شود. در این‌صورت، برای کیفیت بهتر تصاویر، مثانه باید پر باشد. پزشک در صورتی سونوگرافی را تجویز می‌کند که بیمار شرایط زیر را داشته باشد:

• سن بالای 40 سال
• وجود مورد مشکوک و ناهنجار در معاینه فیزیکی رکتال
• ریسک بالای ابتلا به سرطان پروستات

بیوپسی پروستات

اگر علائم یا نتایج آزمایش شما حاکی از سرطان پروستات باشد، پزشک شما را برای بیوپسی (بافت‌برداری) پروستات به یک متخصص (اورولوژیست) ارجاع می‌دهد. در بیوپسی، نمونه‌های کوچک بافت مستقیماً از پروستات برداشته می‌شود. پزشک شما از چندین ناحیه غده پروستات نمونه‌برداری می کند. این آزمایش می‌تواند به کاهش احتمال از دست دادن هر ناحیه ای از غده که ممکن است دارای سلول‌های سرطانی باشد کمک کند. مانند سایر سرطان‌ها، سرطان پروستات تنها با مشاهده بافت زیر میکروسکوپ قابل تشخیص است. اکثر مردانی که پس از آزمایش غربالگری سرطان پروستات، بیوپسی می‌کنند، سرطان ندارند.

نتیجه آزمایش مثبت پس از بیوپسی به معنای وجود سرطان پروستات است. یک آسیب شناس نمونه بیوپسی شما را از نظر سلول های سرطانی بررسی می کند و به آن نمره گلیسون می دهد. امتیاز گلیسون از 2 تا 10 متغیر است و میزان احتمال گسترش تومور را توصیف می کند. هرچه این تعداد کمتر باشد، تومور تهاجمی کمتری دارد و احتمال گسترش آن کمتر می شود. گزینه های درمانی به مرحله (یا میزان) سرطان (مراحل بین 1 تا 4)، نمره گلیسون، سطح PSA و سن و سلامت عمومی شما بستگی دارد. این اطلاعات از پزشک شما در دسترس خواهد بود و در گزارش پاتولوژی شما ذکر شده است.

اگر نتیجه بیوپسی مثبت شد، نشانه وجود سرطان پروستات است. یک پاتولوژیست نمونه بیوپسی را از نظر سلول‌های سرطانی بررسی می‌کند و به آن نمره گلیسون می‌دهد. نمره گلیسون از 2 تا 10 متغیر است و میزان احتمال گسترش تومور را توصیف می‌کند. هرچه این عدد کمتر باشد، تومور کمتر تهاجمی بوده و احتمال گسترش آن کمتر است. گزینه‌های درمانی به مرحله (یا وسعت) سرطان (مراحل 1 تا 4)، نمره گلیسون، سطح PSA و سن و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.

در کنار شماییم…

گروه تجهیزات پزشکی رئوف از سال 1376 با واردات و تولید تجهیزات و ادوات پزشکی در راستای افزایش کیفیت درمان و بهبود سلامت جامعه خدمت می‌کند. دپارتمان‌های مختلف این گروه، شامل دپارتمان تصویربرداری، قلب و عروق، کنترل عفونت، گازهای طبی و غیره در تلاش هستند تا تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف را با راحت‌ترین و به‌روزترین متدهای دنیا همگام کنند. همیشه در کنار شماییم برای ساختن آینده مورد اعتماد.

منابع

https://www.niddk.nih.gov/health-information/urologic-diseases/prostate-problems

https://www.cancer.gov/types/prostate/understanding-prostate-changes

https://med.virginia.edu/urology/for-patients-and-visitors/prostate-disease/

https://www.nhs.uk/conditions/prostate-problems/